Ουρολοίμωξη στις γυναίκες

• Ως ουρολοίμωξη αναφέρεται η ανάπτυξη φλεγμονής και λοιμώδους (δηλαδή προσβολής από μικρόβιο) προσβολής του ουροποιητικού συστήματος. 
• Οι ουρολοιμώξεις χωρίζονται σε λοιμώξεις του κατώτερου ουροποιητικού και σε λοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικού. 
• Στις γυναίκες η σχέση του ορθού, του κόλπου και της ουρήθρας είναι τόσο στενές που συνήθως μικρόβια που βρίσκονται φυσιολογικά στο ορθό ταξιδεύουν στον κόλπο, την ουρήθρα και από εκεί εντός της ουροδόχου κύστης προκαλώντας φλεγμονή ή λοίμωξη. 
• Συνήθως δηλαδή οι ουρολοιμώξεις στις γυναίκες ακολουθούν την ανιούσα οδό.

• Η λοίμωξη της ουροδόχου κύστης ονομάζεται κυστίτιδα. 
• Η κυστίτιδα αποτελεί την συχνότερη μορφή ουρολοίμωξης. 
• Η λοίμωξη των νεφρών ονομάζεται πυελονεφρίτιδα. 
• Η πυελονεφρίτιδα αποτελεί μία σοβαρή λοίμωξη η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον πάσχοντα νεφρό ή να γίνει επικίνδυνη για τη ζωή του ασθενούς.

• Οι περισσότερες ουρολοιμώξεις προκαλούνται από μικρόβια όπως για παράδειγμα το κολοβακτηρίδιο (Escherichia Coli; E. Coli). 
• Το κολοβακτηρίδιο ευθύνεται για το 80% των ουρολοιμώξεων στις ενήλικες γυναίκες. 
• Τα μικρόβια αυτά ζουν γύρω από το πρωκτό και τον κόλπο των γυναικών. 
• Άλλα είδη μικροβίων περιλαμβάνουν τον σαπροφυτικό σταφυλόκοκκο ο οποίος ανευρίσκεται περίπου στο 5-15% των περιπτώσεων. 
• Σπανιότερα ουρολοίμωξη μπορεί να αναπτυχθεί από άλλα μικρόβια, μύκητες κι είδη μυκοβακτηριδίων. 
• Τα μικρόβια που είναι υπεύθυνα για την ουρολοίμωξη βρίσκονται παντού στο περιβάλλον. 
• Ακόμα και στο σώμα μας, υπάρχουν μικρόβια τα οποία βρίσκονται φυσιολογικά στο δέρμα, στο στόμα ή στο έντερο μας. 
• Οι γυναίκες έχουν έναν φυσιολογικό προστατευτικό μανδύα στον κόλπο τους που προστατεύει τον ενοφθαλμισμό του κολοβακτηριδίου σε αυτόν και κατ’ επέκταση την είσοδο των μικροβίων στην ουρήθρα. 
• Η προστατευτική αυτή στοιβάδα αποτελείται από γαλακτοβάκιλλους, μικρόβια που βρίσκονται φυσιολογικά στον κόλπο. 
• Με τη βοήθεια των γυναικείων ορμονών, δηλαδή των οιστρογόνων, το pH του κόλπου είναι όξινο με αποτέλεσμα να μην μπορούν αναπτυχθούν εύκολα μικρόβια όπως το κολοβακτηρίδιο.

• Μερικά νεαρά κορίτσια και ορισμένες γυναίκες δεν έχουν ικανό προστατευτικό στρώμα από καλά βακτηρίδια στον κόλπο τους όπως οι γαλακτοβάκιλλοι και υποφέρουν από υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις. 
• Οι γυναίκες έχουν μία κοντή ουρήθρα. Τα μικρόβια ταξιδεύουν για ένα πολύ μικρό διάστημα μέχρι να εισέλθουν εντός της ουροδόχο κύστης. 
• Πολλές γυναίκες εμφανίζουν ουρολοιμώξεις όταν γίνονται σεξουαλικά ενεργές. Η ερωτική επαφή μπορεί να σπρώξει μικρόβια από τον κόλπο εντός της ουρήθρας και της ουροδόχου κύστης. 
• Τα μικρόβια αυτά δεν μεταφέρονται από τον έναν ερωτικό σύντροφο στον άλλον ερωτικό σύντροφο. Η ουρολοίμωξη δηλαδή δεν αποτελεί σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα. 
• Η χρήση ορισμένων σπερμοκτόνων για αντισύλληψη καθώς επίσης και η χρήση ορισμένων προφυλακτικών για αντισύλληψη μπορεί να διαταράξει το φυσιολογικό προστατευτικό στρώμα του κόλπου των γυναικών. 
• Ορισμένες γυναίκες οι οποίες έχουν μπει στην εμμηνόπαυση ή δεν παράγουν πια οιστρογόνα γιατί έχουν υποβληθεί σε αφαίρεση των ωοθηκών, εμφανίζουν μεγαλύτερη ευαισθησία στις μικροβιακές λοιμώξεις. 
• Η εγκυμοσύνη δεν αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης ουρολοίμωξης. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνεται ο κίνδυνος μία απλή κυστίτιδά να μετατραπεί σε πυελονεφρίτιδα, η οποία μπορεί να επηρεάσει τόσο την μητέρα όσο και το έμβρυο.
• Ο σακχαρώδης διαβήτης προδιαθέτει ορισμένες γυναίκες να αναπτύξουν ουρολοίμωξη από μύκητες. 
• Γυναίκες οι οποίες είναι ανοσοκατασταλμένες βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο να αναπτύξουν λοίμωξη της ουροδόχου κύστης ή του νεφρού.

• Μερικές φορές υπάρχουν παθήσεις συγγενείς (δηλαδή που εμφανίζονται από τη γέννηση) ή επίκτητες (δηλαδή που αποκτούνται κατά την διαδρομή της ζωής της ασθενούς) οι οποίες προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ουρολοίμωξης, είναι υπεύθυνες για την εμφάνιση σοβαρότερης κλινικής εικόνας και δυσκολεύουν την οριστική εκρίζωσή της ουρολοίμωξης.
• Οι ουρολοιμώξεις που εμφανίζονται στις ανωτέρω περιπτώσεις ονομάζονται επιπλεγμένες ουρολοιμώξεις.
• Παραδείγματα συγγενών παθήσεων αποτελούν η στένωση της πύελο-ουρητηρικής συμβολής, ο αποφρακτικός μεγαουρητήρας, και η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση. 
• Παραδείγματα επίκτητων παθήσεων αποτελούν η ουρολοίμωξη επί λιθίασης του ουροποιητικού συστήματος, η ουρολοίμωξη επί παρουσίας ξένων σωμάτων όπως για παράδειγμα ουρητηρικών καθετήρων  (pigtail), η ουρολοίμωξη επί κυστεοκήλης, δηλαδή της πρόπτωσης της ουροδόχου κύστης από τον κόλπο, η ουρολοίμωξη επί προηγηθείσας ακτινοβολίας του πυελικού εδάφους.

Οι ουρολοιμώξεις του κατώτερου ουροποιητικού μπορεί να προκαλέσουν:

• Πόνο ή/και κάψιμο κατά τη διάρκεια της ούρησης.
• Έντονη επιθυμία για ούρηση.
• Έντονη επιθυμία για ούρηση συνδυαζόμενη με ακράτεια ούρων. 
• Συχνοουρία ταυτόχρονα με αποβολή μικρής ποσότητας ούρων. 
• Αίσθημα ατελούς κένωσης της κύστης. 
• Αποβολή θολών ή αιματηρών ούρων. 
• Δυσοσμία των ούρων. 
• Πόνο στο κατώτερο κοιλιακό τοίχωμα ή στην μέση.

Οι ουρολοιμώξεις του ανώτερου ουροποιητικού μπορεί να προκαλέσουν:

• Προηγηθέντα συμπτώματα της λοίμωξης του κατώτερου ουροποιητικού. 
• Πυρετό και ρίγη. 
• Γενικευμένη κόπωση. 
• Ναυτία και εμετούς. 
• Έντονο πόνο στην οσφύ (συνήθως στη μία πλευρά).

• Οι ουρολοιμώξεις αποτελούν ένα συχνό πρόβλημα στις γυναίκες. 
• Μία στις πέντε γυναίκες πολύ πιθανά θα αναπτύξει ουρολοίμωξη κατά τη διάρκεια της ζωής της, μάλιστα περισσότερες από μία φορές. 
• Αρκετές γυναίκες εμφανίζουν ουρολοίμωξη κατά την εφηβεία ή κατά την αναπαραγωγική ηλικία. 
• Οι ενήλικες γυναίκες είναι 30 φορές πιο ευπαθείς να αναπτύξουν ουρολοίμωξη από ότι οι ενήλικες άνδρες. 
• Άνδρες ηλικίας άνω των 60 εμφανίζουν την ίδια πιθανότητα ανάπτυξης ουρολοίμωξης με τις γυναίκες (ανεξαρτήτου της ηλικίας των τελευταίων).

• Ιστορικό της ασθενούς. 
• Κλινική εξέταση της ασθενούς. 
• Εργαστηριακές εξετάσεις. Στις εργαστηριακές εξετάσεις περιλαμβάνονται γενική εξέταση αίματος, βιοχημικός έλεγχος της νεφρικής λειτουργίας, γενική εξέταση ούρων και καλλιέργεια ούρων (η οποία συνοδεύεται με αντιβιόγραμμα).
• Η γενική ούρων καταδεικνύει την ύπαρξη πυοσφαιρίων, ερυθρών αιμοσφαιρίων, νιτρικών ή μικροοργανισμών.
• Η καλλιέργεια των ούρων θα αποκαλύψει ποιο μικρόβιο προκάλεσε την ουρολοίμωξη και θα καταδείξει την ευαισθησία του μικροβίου στα αντιβιοτικά.
• Η λήψη της καλλιέργειας των ούρων πρέπει να γίνεται μετά από καθαρισμό της περιοχής και λήψη δείγματος ούρων από το μέσο της ούρησης. 
• Ακτινολογικός έλεγχος. Ακτινολογικός έλεγχος θα χρειαστεί σε ορισμένες περιπτώσεις. Όταν η ουρολοίμωξη στις γυναίκες υποτροπιάσει ή επί επιπλεγμένης ουρολοίμωξης τότε η ασθενής μπορεί να χρειαστεί να υποβληθεί σε υπερηχογράφημα ή/και αξονική τομογραφία του ουροποιητικού συστήματος.

• Αρκετές ουρολοιμώξεις μπορεί να υφεθούν χωρίς θεραπεία. 
• Η ασυμπτωματική μικροβιουρία (επί μη εγκυμοσύνης) δεν χρειάζεται θεραπεία.
• Η θεραπεία εκλογής μίας ουρολοίμωξης είναι η χορήγηση αντιβιοτικών. 
• Συνήθως ο γιατρός χορηγεί αντιβιοτικά αφού πρώτα η ασθενής έχει στείλει ούρα προς καλλιέργεια. 
• Καθώς το αποτέλεσμα της καλλιέργειας καθυστερεί για 48 h η ασθενής μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει το αρχικό αντιβιοτικό μόλις βγει το αποτέλεσμα του αντιβιογράμματος. 
• Εάν τα συμπτώματα δεν υποχωρήσουν τότε ο γιατρός μπορεί να αλλάξει το αντιβιοτικό. 
• Η καλλιέργεια ούρων μπορεί να βγει αρνητική παρόλο που υπάρχει ουρολοίμωξη.
• Συνήθως μία εβδομάδα είναι αρκετή για την θεραπεία μίας ανεπίπλεκτης ουρολοίμωξης. 
• Η θεραπεία της ουρολοίμωξης του ανώτερου ουροποιητικού, δηλαδή της πυελονεφρίτιδας, αφορά την λήψη της αντιβίωσης για δύο εβδομάδες. 
• Συνήθως η οξεία πυελονεφρίτιδα θεραπεύεται με από του στόματος αντιβιοτική αγωγή χωρίς εισαγωγή στο νοσοκομείο. 
• Εάν η ασθενής πάσχει από μία επιπλεγμένη ουρολοίμωξη τότε εκτός από την λήψη των αντιβιοτικών θα πρέπει να διορθωθεί και ο προδιαθεσικός παράγοντας.
• Μία εβδομάδα, τρεις εβδομάδες, και τρεις μήνες μετά την λήξη της αντιβιοτικής αγωγής επαναλαμβάνεται η καλλιέργεια ούρων για να διαπιστωθεί αν το ουροποιητικό έχει αποστειρωθεί. 
• Εάν η ασθενής εμφανίζει υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις (πάνω από τρεις λοιμώξεις κατά τη διάρκεια ενός έτους) τότε σε κάθε επεισόδιο η ασθενής μπορεί να λάβει αντιβιοτική αγωγή για τρεις μόνο ημέρες. 
• Εάν η ασθενής εμφανίζει ουρολοίμωξη μετά από την σεξουαλική επαφή μπορεί να λάβει μία δόση αντιβιοτικού 2 h μετά την επαφή. 
• Εάν η ασθενής εμφανίσει αλλεργική αντίδραση στο αντιβιοτικό τότε πρέπει να το σταματήσει αμέσως και να ενημερώσει τον γιατρό της ή να επισκεφτεί τα επείγοντα περιστατικά ενός νοσοκομείου.
• Τα αντιβιοτικά ελαττώνουν την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών δισκίων. Κατά συνέπεια η ασθενής θα πρέπει, ενόσω βρίσκεται υπό αντιβιοτική αγωγή αλλά και επτά ημέρες μετά την ολοκλήρωση αυτής, να χρησιμοποιεί προφυλακτικά ή άλλες μεθόδους αντισύλληψης.
• Εάν η ασθενής είναι έγκυος θα πρέπει να ενημερώσει τον γιατρό της γιατί όλα τα αντιβιοτικά δεν είναι ασφαλή προς χρήση κατά την εγκυμοσύνη. 
• Μία συχνή παρενέργεια της λήψης αντιβιοτικών είναι η ανάπτυξη κολπίτιδας από μύκητες. Η ασθενής θα πρέπει να λάβει ειδική αγωγή ή προφύλαξη για αυτούς.
• Εάν η ασθενής βρίσκεται στην εμμηνόπαυση τότε μπορεί να λάβει αγωγή με χορήγηση κολπικής κρέμας οιστρογόνων για να προφυλαχτεί από τις ουρολοιμώξεις. 
• Η χρήση κολπικών οιστρογόνων ενισχύει την ευαισθησία της ουρήθρας και του κολπικού ιστού και ελαττώνει το pH του κόλπου γεγονός που βοηθά στην πρόληψη υποτροπών της ουρολοίμωξης. 
• Συνήθως η εφαρμογή γίνεται τοπικά για τέσσερις έως έξι εβδομάδες. 
• Μπορεί να χρειαστεί και δόση συντήρησης με μικρότερη ποσότητα οιστρογόνων. 
• Τα οιστρογόνα που περιλαμβάνονται στις κρέμες που τοποθετούνται στον κόλπο δρουν τοπικά και δεν απορροφούνται από την συστηματική κυκλοφορία.

• Η εγκυμοσύνη σχετίζεται με αλλαγές της ανατομίας αλλά και της ορμονικής κατάστασης των γυναικών, αλλαγές οι οποίες σχετίζονται με αύξηση του κινδύνου εμφάνισης ουρολοίμωξης. 
• Οι ουρολοιμώξεις κατά την εγκυμοσύνη μπορεί να αποβούν επικίνδυνες τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο.
• Οι εγκυμονούσες θα πρέπει να αναφέρουν αμέσως τον γιατρό τους τυχόν συμπτώματα ουρολοίμωξης. 
• Η ασυμπτωματική μικροβιουρία, δηλαδή η παρουσία σημαντικού αριθμού βακτηριδίων στα ούρα χωρίς όμως την ύπαρξη συμπτωμάτων, πρέπει να ελέγχεται και να θεραπεύεται πριν από την εγκυμοσύνη 
• Η ασυμπτωματική μικροβιουρία η οποία επιμένει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης πρέπει να θεραπεύεται καθώς μπορεί να μετατραπεί σε συμπτωματική κυστίτιδα στο 30% των περιπτώσεων και σε πυελονεφρίτιδα στο 50% των περιπτώσεων. 
• Η ασυμπτωματική μικροβιουρία σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ελάττωσης της ανάπτυξης του εμβρύου κατά την ενδομήτρια ζωή καθώς και ελάττωσης του βάρους του νεογνού.

• Αρκετές γυναίκες βρίσκονται σε κίνδυνο υποτροπής της ουρολοίμωξης όταν εμφανίσουν την πρώτη. 
• Ακολουθούν ορισμένες οδηγίες πολλές από τις οποίες δεν έχουν αποδειχτεί με κλινικές μελέτες αλλά παράλληλα δεν διατρέχει κίνδυνο η άρρωστη όταν τις ακολουθήσει.
• Η ασθενής θα πρέπει να αδειάζει πλήρως την κύστη της. 
• Η ασθενής δεν θα πρέπει να συγκρατεί τα ούρα της, δηλαδή θα πρέπει να ουρεί όταν έχει την πρώτη αίσθηση. 
• Η ασθενής είναι καλύτερο να κάνει ντουζ αντί για μπάνιο στην μπανιέρα. 
• Θα πρέπει να αποφεύγονται αρωματικά σαπούνια κατά την πλύση του σώματος. 
• Η ασθενής θα πρέπει να αδειάζει την κύστη της μετά από κάθε σεξουαλική επαφή.
• Η ασθενής θα πρέπει να αυξήσει την ποσότητα των προσλαμβανομένων υγρών.
• Κατά τη διάρκεια της τουαλέτας η ασθενής θα πρέπει να σκουπίζεται από εμπρός προς τα πίσω ούτως ώστε να αποφεύγεται η επιμόλυνση της γενετικής περιοχής με βακτήρια του ορθού. 
• Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται βαμβακερά εσώρουχα. 
• Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται προφυλακτικά τα οποία δεν περιέχουν σπερματοκτόνες ουσίες. 
• Η ασθενής θα πρέπει να επισκέπτεται τον γυναικολόγο της και να θεραπεύει τυχόν υπάρχουσες κολπικές λοιμώξεις. 
• Η ασθενής μπορεί να λαμβάνει προϊόντα φραγκοστάφυλου ή βιταμίνης C. 
• Η ασθενής θα πρέπει να αποφεύγει την μακρόχρονη λήψη αντιβιοτικών.

• Οι ασθενείς οι οποίοι φέρουν καθετήρα εμφανίζουν πάντα μικρόβια στα ούρα τους ενώ πολύ συχνά δεν εμφανίζουν συμπτώματα. 
• Η καλλιέργεια ούρων είναι πάντα θετική αλλά δεν απαιτείται παράλληλα πάντα θεραπεία. 
• Θεραπεία απαιτείται όταν ο ασθενής εμφάνισε πυρετό, αλλαγή στο χρώμα των ούρων, έντονη μυρωδιά ή έντονα συμπτώματα (συνήθως έντονο κάψιμο). 
• Η αλόγιστη χρήση αντιβιοτικών απλά θα οδηγήσει στην ανάπτυξη «σούπερ» μικροβίων η θεραπεία των οποίων θα είναι πολύ δύσκολη. 
• Ύπαρξη πολυανθεκτικών μικροβίων απειλεί σοβαρά τη ζωή της ασθενούς.

• Υποτροπιάζουσα καλείται η ουρολοίμωξη η οποία συμβαίνει πάνω από δύο φορές εντός έξι μηνών ή τρεις φορές εντός ενός χρόνου. Υπάρχουν αρκετοί λόγοι για τους οποίους μία ουρολοίμωξη μπορεί να υποτροπιάσει.

Παράγοντες που σχετίζονται με το αντιβιοτικό: 

• Αντίσταση του μικροβίου στο αντιβιοτικό.

Παράγοντες που σχετίζονται με τον άρρωστο (ανατομικοί παράγοντες):

• Ύπαρξη συγγενών ανατομικών ανωμαλιών όπως η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση η οποία προκαλεί συχνές ουρολοιμώξεις σ τα παιδιά. 
• Ύπαρξη ουρολιθίασης. Η πέτρα εντός του ουροποιητικού συστήματος αποτελεί εστία μικροβίων. Η θεραπεία της ουρολοίμωξης περιλαμβάνει και την αφαίρεση του λίθου. 
• Ύπαρξη συριγγίου δηλαδή μη φυσιολογικής επικοινωνίας μεταξύ του ουροποιητικού συστήματος και του γαστρεντερικού συστήματος (συνήθως παχέος εντέρου). Τέτοια παθολογική επικοινωνία μπορεί να συμβεί επί καρκίνου η εκκολπωματικής νόσου. 
• Ύπαρξη καλοήθους υπερπλασίας του προστάτη που προκαλεί απόφραξη της εξόδου των ούρων με αποτέλεσμα να μην αδειάζει πλήρως η ουροδόχος κύστη και τα ούρα να μολύνονται. 
• Ύπαρξη στενώματός της ουρήθρας που επίσης προκαλεί απόφραξη της εξόδου των ούρων και μόλυνση αυτών.

Παράγοντες που σχετίζονται με τον άρρωστο (παθολογικοί παράγοντες):

• Σακχαρώδης διαβήτης. Η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη προκαλεί αλλοίωση της αισθητικότητας αλλά και της κινητικότητας της ουροδόχου κύστης. 
• Ύπαρξη νευρολογικών νοσημάτων του εγκεφάλου ή της σπονδυλικής στήλης όπως για παράδειγμα τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, η νόσος του Πάρκινσον ή η πολλαπλή σκλήρυνση. 
• Τα νευρολογικά αυτά νοσήματα μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα της ουροδόχου κύστης να αδειάζει πλήρως.
• Ταυτόχρονα μπορεί να προκαλέσουν μη ελεγχόμενες συσπάσεις του μυός της ουροδόχου κύστης που οδηγούν σε ακράτεια ούρων. Η παρουσία ούρων στην περιοχή του περινέου ευοδώνει την ανάπτυξη μικροβίων. 
• Ακράτεια κοπράνων. Η ακράτεια κοπράνων αυξάνει το βακτηριακό φορτίο της γεννητικής περιοχής και προδιαθέτει στην υποτροπή της ουρολοίμωξης.