Ουρολοίμωξη στα παιδιά

Τι είναι η ουρολοίμωξη;

Ως ουρολοίμωξη ορίζεται ο αποικισμός της ουροφόρου οδού με μικρόβια.
Η ουροφόρα οδός περιλαμβάνει τα νεφρά, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα.
Η ουρολοίμωξη είναι αρκετά συχνή στα παιδιά.
Περίπου το 1-3% των κοριτσιών της σχολικής ηλικίας θα εμφανίσουν ουρολοίμωξη.
Η ουρολοίμωξη στα παιδιά οφείλεται στην είσοδο από το έξω στόμιο της ουρήθρας μικροβίου εντός της ουρήθρας και κατόπιν εντός της ουροδόχο κύστης ή των νεφρών.
Φυσιολογικά δεν υπάρχουν μικρόβια εντός του ουροποιητικού συστήματος.
Το συχνότερο μικρόβιο που προκαλεί ουρολοίμωξη στα παιδιά είναι το κολοβακτηρίδιο.

Κυστίτιδα ή Πυελονεφρίτιδα;

Ως κυστίτιδα θεωρείται η λοίμωξη της ουροδόχου κύστης.
Ως πυελονεφρίτιδα θεωρείται η λοίμωξη των νεφρών.
Η πυελονεφρίτιδα είναι πιο σοβαρή νόσος.

Πως γίνεται η διάγνωση της ουρολοίμωξης στα παιδιά;

Η διάγνωση της ουρολοίμωξης τα παιδιά γίνεται από το ιστορικό, την κλινική εξέταση, τα συμπτώματα, και τις διαγνωστικές δοκιμασίες (ανάλυση ούρων, ακτινολογικός έλεγχος).
Τα συμπτώματα και τα σημεία της ουρολοίμωξης στα παιδιά εξαρτώνται κυρίως από την ηλικία τους και από το πιο σημείο της ουροφόρου οδού έχει προσβληθεί.

Συμπτώματα και σημεία σε νεογνά και νεαρά παιδιά

Τα παιδιά της των ηλικιών αυτών γίνονται πιο ευέξαπτα.
Δεν σιτίζονται σωστά.
Εμφανίζουν εμετό.
Κλαίνε πιο συχνά.
Εμφανίζουν πυρετό.
Δεν συμπεριφέρονται όπως συνήθως.
Τα ούρα τους μυρίζουν.
Τα παιδιά εμφανίζονται με πάσχουσα όψη.
Απώλεια βάρους.

Συμπτώματα και σημεία σε παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας

Τα παιδιά μπορεί να παραπονιούνται για πόνο στην κοιλιά ή στη μέση τους.
Μπορεί να εμφανίζουν πόνο ή να κλαίνε κατά την ούρηση.
Συνήθως ουρούν μικρές ποσότητες.
Συνήθως ξυπνούν το βράδυ για να ουρήσουν.
Μπορεί να βρέχουν τα ρούχα τους ή το κρεβάτι.
Μπορεί να εμφανίσουν ούρα που μυρίζουν, είναι θολά ή περιέχουν αίμα.
Κόπωση.

Ανάλυση ούρων και καλλιέργεια ούρων

Η γενική ούρων αφορά την μικροσκοπική εξέταση των ούρων για την κατάδειξη στοιχείων λοίμωξης όπως το πύο και τα μικρόβια.
Η καλλιέργεια των ούρων καταδεικνύει πιο είναι το υπεύθυνο μικρόβιο που προκάλεσε την ουρολοίμωξη.
Συνήθως η καλλιέργεια χρειάζεται δύο με τρεις ημέρες για να ολοκληρωθεί.
Με βάση το αποτέλεσμα της καλλιέργειας ο γιατρός δίνει την κατάλληλη αντιβιοτική θεραπεία.
Η λήψη του δείγματος των ούρων εξαρτάται από το πόσο χρονών είναι το παιδί.
Τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας μπορούν να ουρήσουν όπως οι ενήλικες.
Στα παιδιά τα οποία δεν έχουν ακόμα ελέγξει την κύστη τους ο καλύτερος τρόπος λήψης ούρων είναι με την τοποθέτηση προσωρινά ενός μικρού καθετήρα εντός της ουροδόχο κύστης.
Εναλλακτικά μπορεί να τοποθετηθεί επί των γεννητικών οργάνων του παιδιού μία πλαστική αποστειρωμένη σακούλα και να περιμένουν οι γονείς έως ότου ουρήσει το παιδί.
Δυστυχώς η σακούλα αυτή έρχεται σε επαφή με το δέρμα και μπορεί να επιμολυνθεί με αποτέλεσμα η καλλιέργεια ούρων να μην είναι αξιόπιστη.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν σε ουρολοίμωξη στα παιδιά;

Οι παράγοντες κινδύνου που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ουρολοιμώξεων στα παιδιά περιλαμβάνουν το φύλο, τις ανατομικές ανωμαλίες, την γενετική προδιάθεση, και την δυσλειτουργία της ουροδόχου κύστης αλλά και του εντέρου των παιδιών.
Οι ουρολοιμώξεις είναι συχνές στα κορίτσια κατά το πρώτο έτος της ηλικίας, κυρίως γιατί εμφανίζουν βραχύτερη ουρήθρα.
Τα αγόρια τα οποία δεν έχουν υποβληθεί σε περιτομή εμφανίζουν μεγαλύτερη συχνότητα ουρολοίμωξης.
Ανατομικές ανωμαλίες του ουροποιητικού προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ουρολοιμώξεων. Τέτοιες ανατομικές ανωμαλίες περιλαμβάνουν την κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση, το σύνδρομο της πυελοουρητηρικής συμβολής, τον αποφρακτικό μεγαουρητήρα και άλλα.
Το οικογενειακό ιστορικό ουρολοιμώξεων παίζει σημαντικό επίσης ρόλο.
Μία σημαντική αιτία ανάπτυξης ουρολοίμωξης στα παιδιά είναι η μη φυσιολογική ούρηση ή οι μη φυσιολογικές συνήθειες κένωσης του εντέρου.
Πολλά παιδιά κρατούν τα ούρα τους για μεγάλο χρονικό διάστημα με αποτέλεσμα να διατείνουν υπερβολικά την ουροδόχο κύστη τους.
Άλλα παιδιά έχουν δυσκολία στο να χαλαρώνουν τους μύες του πυελικού εδάφους κατά την ούρηση. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε αλλοιώσεις του τοιχώματος της ουροδόχου κύστης που προδιαθέτουν στην ανάπτυξη ουρολοίμωξης.
Αρκετά παιδιά που παθαίνουν ουρολοίμωξη εμφανίζουν από πριν δυσκοιλιότητα.
Η κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση εμφανίζεται επίσης συχνότερα σε παιδιά που εμφανίζουν διαταραχές της κένωσης του εντέρου.

Ακτινολογικός έλεγχος

Μία πολύ συχνή ακτινολογική μέθοδος είναι το υπερηχογράφημα του ουροποιητικού συστήματος. Εάν το υπερηχογράφημα καταδείξει μία ανωμαλία τότε μπορεί να χρειαστεί περαιτέρω έλεγχος.
Κυστεοουρηθρογραφία ούρησης. Η εξέταση αυτή γίνεται μέσω ακτινοσκόπησης, δηλαδή χρήσης των ακτίνων-Χ. Τοποθετείται ένας πολύ λεπτός καθετήρα εντός της ουρήθρας και χορηγείται σκιαγραφικό διαμέσου αυτού, μέσα στην ουροδόχο κύστη. Η τοποθέτηση του καθετήρα μπορεί να προκαλέσει παροδικά ενοχλήματα στο παιδί. Λαμβάνονται εικόνες τόσο κατά τη διάρκεια πλήρωσης της κύστης όσο και κατά τη διάρκεια της ούρησης. Η εξέταση θα δείξει εάν υπάρχει επιστροφή ούρων από την ουροδόχο κύστη προς τα νεφρά κατά τη στιγμή που η ουροδόχος κύστη γεμίζει ή αδειάζει. Επίσης θα καταδείξει εάν υπάρχει απόφραξη της ουρήθρας.
Σπινθηρογράφημα νεφρών. Υπάρχουν διάφοροι τύποι σπινθηρογραφήματος των νεφρών. Κατά την εξέταση αυτή τοποθετείται ένας μικρός φλεβοκαθετήρας και ενίεται μία ποσότητα ραδιενεργού υλικού εντός της κυκλοφορίας του παιδιού. Η ουσία αυτή απεκκρίνεται από τα νεφρά στα ούρα. Με την εξέταση αυτή μπορούμε να απεικονίσουμε το μέγεθος των νεφρών και πόσο καλά αυτά λειτουργούν. Παράλληλα μπορούμε να δούμε πόσο καλά απεκκρίνουν τα ούρα. Στις περισσότερες των περιπτώσεων ο γονιός παραμένει μαζί με το παιδί κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας. Κατά την εξέταση αυτή το παιδί ακτινοβολείται σε μικρό ποσοστό αλλά από ότι φαίνεται η ακτινοβόληση αυτή δεν είναι επιβλαβής.

Θεραπεία της ουρολοίμωξης

Η θεραπεία της ουρολοίμωξης περιλαμβάνει την χορήγηση του κατάλληλου αντιβιοτικού.
Το είδος του αντιβιοτικού που θα χορηγηθεί εξαρτάται από το είδος των μικροβίων που προκάλεσε την ουρολοίμωξη καθώς και από το πόσο σοβαρή είναι η ουρολοίμωξη.
Μετά το τέλος της θεραπείας ο γιατρός παραγγέλλει καινούργια καλλιέργεια ούρων για να δει ότι το ουροποιητικό σύστημα έχει αποστειρωθεί.
Τα παιδιά τα οποία πάσχουν από ουρολοίμωξη συνήθως θεραπεύονται στο σπίτι με χορήγηση αντιβιοτικών από το στόμα.
Παρόλα αυτά όταν επισυμβεί σοβαρή λοίμωξη και δεν μπορούν να χορηγηθούν αντιβιοτικά από το στόμα ή το παιδί αφυδατωθεί τότε μπορεί να χρειαστεί εισαγωγή στο νοσοκομείο και ενδοφλέβια αντιβίωση.

Θεραπεία των παραγόντων κινδύνου: μη χειρουργική αντιμετώπιση

Επανεκπαίδευση της κύστης.
Η επανεκπαίδευση της κύστης περιλαμβάνει ασκήσεις ενίσχυσης των μυών της κύστης, εκπαίδευση στο τι θα πίνει και πως θα ουρεί το παιδί καθώς και εκπαίδευση στα φαγητά τα οποία θα πρέπει να τρώει.
Η επανεκπαίδευση της ουροδόχου κύστης είναι χρονοβόρα, χρειάζεται κατανόηση και υπομονή. Μπορεί να χρειαστούν έξι μήνες έως και ένας χρόνος για να δουν οι γονείς και το παιδί αποτελέσματα.
Είναι πολύ σημαντικό το παιδί να πίνει περισσότερο νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Το νερό βοηθάει στον καθαρισμό των νεφρών και της ουροδόχου κύστης.
Η πρόσληψη ικανής ποσότητας υγρών κατά τη διάρκεια της ημέρας εξασφαλίζει ότι η ουροδόχος κύστη θα είναι πλήρης ούρων όλη την ημέρα.
Εάν υπάρχει νυχτερινή ενούρηση, δηλαδή το παιδί κατουριέται το βράδυ, τότε θα πρέπει να σταματάει να πίνει υγρά μετά από το βραδινό γεύμα.
Μερικά παιδιά είναι πολύ απασχολημένα και δεν ουρούν τακτικά.
Θα πρέπει να μάθουν να ουρούν κάθε 2 έως 3 h.
Θα πρέπει επίσης να μάθουν να αδειάζουν την κύστη τους πλήρως.
Θα πρέπει να διδαχτούν να μην κρατούν τα ούρα τους για μεγάλο χρονικό διάστημα γιατί αυτό προκαλεί υπερβολική διάταση των μυών της ουροδόχου κύστης οι οποίοι δεν μπορούν να λειτουργήσουν σωστά.
Τα παιδιά θα πρέπει να αποφεύγουν την δυσκοιλιότητα.
Ένα δυσκοίλιο παιδί δεν μπορεί να κενώσει την ουροδόχο κύστη του πλήρως.
Τροφές οι οποίες είναι πλούσιες σε φυτικές ίνες βοηθούν στην τακτική κένωση του εντέρου. Τέτοιες τροφές είναι τα φρούτα και τα λαχανικά. Παράλληλα με την λήψη των τροφών αυτών το παιδί θα πρέπει να λαμβάνει ικανές ποσότητες νερού.

Θεραπεία των παραγόντων κινδύνου: χειρουργική αντιμετώπιση

Χειρουργείο χρειάζονται τα παιδιά τα οποία εμφανίζουν κυστεοουρητηρική παλινδρόμηση και ουρολοίμωξη.
Η παλινδρόμηση των ούρων θεραπεύεται με την χορήγηση ουσιών που προκαλούν διόγκωση στο κατώτερο τμήμα του ουρητήρα, εκεί που αυτός καταλήγει στην ουροδόχο κύστη.
Η διόγκωση αυτή προκαλεί απόφραξη του ουρητήρα και σταματά την παλινδρόμηση.
Η επέμβαση πραγματοποιείται υπό γενική αναισθησία με τη χρήση κυστεοσκοπίου.
Η επέμβαση αυτή είναι βραχεία και σχετικά ασφαλής για τον άρρωστο.
Εάν είναι η ενδοσκοπική μέθοδος αντιμετώπισης της παλινδρόμησης αποτύχει τότε πραγματοποιείται επανεμφύτευση του ουρητήρα.
Η επανεμφύτευση αφορά την τοποθέτηση του τελικού τμήματος του ουρητήρα σε ένα νέο σημείο εντός της ουροδόχο κύστης. Η αποτελεσματικότητα της επέμβασης αγγίζει το 90%.

Πως προλαμβάνονται οι ουρολοιμώξεις στην παιδική ηλικία;

Ενθαρρύνετε το παιδί να πίνει περισσότερα υγρά και κυρίως νερό.
Ενθαρρύνετε το παιδί να πηγαίνει στην τουαλέτα για ούρηση έξι με επτά φορές την ημέρα.
Ενθαρρύνετε το παιδί να χαλαρώνει τους μύες του πυελικού εδάφους και να αδειάζει πλήρως την κύστη του.
Προλάβετε και διορθώστε την δυσκοιλιότητα του παιδιού. Είναι σημαντικό το παιδί να πίνει αρκετά υγρά και να λαμβάνει υψηλές ποσότητες φυτικών ινών με την τροφή.
Ενθαρρύνετε το παιδί να μην χρησιμοποιεί συχνά, ισχυρά και αρωματικά σαπούνια και να πλένετε σχολαστικά. Μερικές φορές τα σαπούνια αυτά προκαλούν τσούξιμο όταν πέφτει νερό στα έξω γεννητικά όργανα του παιδιού με αποτέλεσμα αυτό να σταμάτα και να διακόπτει την ούρηση του.
Εκπαιδεύσετε το παιδί για την καθαριότητα στην περιοχή.
Εάν πρόκειται για παιδί το οποίο δεν έχει βγει από τις πάνες του αυτές θα πρέπει να αλλάζουν τακτικά ούτως ώστε να μην είναι υγρές ή βρώμικες. Καθαρίστε το πέος του παιδιού με νερό καθημερινά.
Εάν το παιδί δεν έχει υποστεί περιτομή τότε πρέπει να έλκεται προς τα πίσω η ακροποσθία και να καθαρίζεται η βάλανός με την προϋπόθεση ότι η έλξη αυτή δεν προκαλεί πόνο στο παιδί.
Στα κορίτσια πρέπει να γίνει γνωστό ότι χρειάζεται να σκουπίζονται από εμπρός προς τα πίσω μετά από την ούρηση ή την κένωση του εντέρου.

ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΑ...