Ακράτεια ούρων σε γυναίκες

Τι είναι ακράτεια ούρων;

Ακράτεια είναι η ακούσια απώλεια ούρων που δεν μπορεί να αναβάλει ή να συγκρατήσει η ασθενής.
Η ακράτεια των ούρων στις γυναίκες είναι συχνή πάθηση.
Περίπου μία στις τέσσερις νεαρές γυναίκες και οι μισές από τις πιο ηλικιωμένες γυναίκες πάσχουν από ακράτεια των ούρων.
Η συχνότητα της ακράτειας των ούρων μπορεί να είναι μεγαλύτερη καθώς όλες οι γυναίκες δεν έχουν πολύ σοβαρά συμπτώματα και δεν προστρέχουν στο γιατρό.
Η ακράτεια των ούρων σχετίζεται με πτώσεις και κατάγματα στις ηλικιωμένες γυναίκες καθώς και με αλλοιώσεις του δέρματος της περιοχής του περινέου εξαιτίας του συνεχούς ερεθισμού από τις πάνες που χρησιμοποιούν.
Η ακράτεια επηρεάζει σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, την φυσική τους ικανότητα, την κοινωνική τους ζωή, αλλά και την πνευματική τους κατάσταση.
Παράλληλα η ακράτεια αποτελεί ένα πολύ σημαντικό οικονομικό πρόβλημα για την κοινωνία.

Μορφές ακράτειας ούρων

Υπάρχουν διάφορες μορφές ακράτειας ούρων.
Ακράτεια από προσπάθεια: κατά την οποία η ασθενής χάνει ούρα όταν κινείται φτερνίζεται, βήχει ή γελά.
Ακράτεια από επιτακτικότητα: κατά την οποία η ασθενής χάνει ούρα την ίδια στιγμή που αισθάνεται επιτακτική ανάγκη για να πάει στην τουαλέτα.
Η ακράτεια επιτακτικού τύπου συνδυάζεται πολύ συχνά με την ύπαρξη υπερδραστήριας κύστης. Στο σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης η ούρηση είναι πιο συχνή και την ημέρα και την νύκτα, ενώ παράλληλα η ασθενής αισθάνεται επιτακτική ανάγκη για να πάει στην τουαλέτα χωρίς να έχει τις φυσιολογικές ειδοποιήσεις. Σαν αποτέλεσμα η ασθενής πρέπει να βιαστεί για να βρει που είναι η τουαλέτα. Περίπου μία από τις τρεις ασθενείς που πάσχουν από σύνδρομο υπερδραστήριας κύστης έχουν ακράτεια επιτακτικού τύπου.
Πολλές γυναίκες εμφανίζουν μια μεικτού τύπου ακράτεια δηλαδή έχουν και ακράτεια από προσπάθεια και ακράτεια από επιτακτικότητα. Ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις ο ένας από τους δύο τύπους ακράτειας υπερτερεί.
Ακράτεια από υπερπλήρωση: όταν η ασθενής δεν μπορεί να αδειάσει την ουροδόχο κύστη της με φυσιολογικό τρόπο.
Συνεχής ακράτεια: όταν υπάρχει μία παθολογική επικοινωνία μεταξύ της ουροδόχου κύστης και της ουρήθρας, κατάσταση η οποία είναι σπάνια και συμβαίνει συνήθως μετά από χειρουργεία στην ουροδόχο κύστη, στην μήτρα ή τον κόλπο.

Που οφείλεται η ακράτεια ούρων;

Η ακράτεια από προσπάθεια συνήθως οφείλεται σε ένα συνδυασμό ύπαρξης ασθενών ιστών που συγκρατούν την ουρήθρα στη θέση της (ελάττωση της ισχύς των μυών του πυελικού εδάφους) καθώς και αδύναμου σφιγκτήρα μυ της ουρήθρας (ο οποίος φυσιολογικά ευθύνεται για την συγκράτηση των ούρων).
Η επιτακτικού τύπου ακράτεια συνήθως οφείλεται σε αλλαγές του βλεννογόνου που καλύπτει το εσωτερικό της ουροδόχου κύστης ή σε αλλοιώσεις των νεύρων που ελέγχουν την κινητικότητα της ουροδόχου κύστης. Οι δύο αυτοί λόγοι οδηγούν σε ανώμαλη σύσπαση του μυός της ουροδόχου κύστης χωρίς να υπάρχει παράλληλα το αντίστοιχο σήμα από τον εγκέφαλο. Η δυσλειτουργία αυτή οδηγεί στην επιτακτική ανάγκη προς ούρηση.
Η μεικτού τύπου ακράτεια συνήθως οφείλεται στον συνδυασμό των ανωτέρω λόγων.
Η ακράτεια από υπερχείλιση οφείλεται στην χρονία διαταραχή της κένωσης της ουροδόχου κύστης η οποία αδειάζει όπως το καζάνι που έχει ξεχειλίσει.
Η συνεχής ακράτεια οφείλεται στην ύπαρξη παθολογικής επικοινωνίας μεταξύ του ουροποιητικού και του γυναικολογικού συστήματος όπως π.χ. συμβαίνει στην παθολογική επικοινωνία μεταξύ ουροδόχου κύστης και κόλπου μετά από επεμβάσεις σε ένα από τα δύο αυτά όργανα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη ακράτειας;

Παχυσαρκία.
Γυναίκες οι οποίες είχαν φυσιολογικές κολπικές κυήσεις.
Γυναίκες με θετικό οικογενειακό ιστορικό (από τις μητέρες τους) ακράτειας.
Φάρμακα και νευρολογικές παθήσεις όπως για παράδειγμα η κάκωση σπονδυλικής στήλης, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, σακχαρώδης διαβήτης, πολλαπλή σκλήρυνση, νόσος του Πάρκινσον, και άνοια.

Διάγνωση και μελέτη της ακράτειας ούρων.

Η διάγνωση της ακράτειας ούρων γίνεται από τη λήψη λεπτομερούς κλινικού ιστορικού από τον άρρωστο και την κλινική του εξέταση.
Ο γιατρός θα ρωτήσει για την κατάσταση της υγείας της αρρώστου, την λήψη φαρμάκων, τυχόν υπάρχουσες αλλεργίες.
Ο γιατρός θα λάβει ένα πλήρες ουρολογικό ιστορικό για τον τρόπο της ούρησης αλλά και τις διαιτητικές συνήθειες της ασθενούς (ποσότητα και ποιότητα των υγρών που πίνει όπως καφέ, αναψυκτικών ή αλκοόλ).
Παράλληλα θα αναζητήσει την ύπαρξη νέο εμφανιζόμενων νευρολογικών συμπτωμάτων (διπλωπία, μυϊκή αδυναμία, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα των δακτύλων) καθώς και της ύπαρξης πυελικού πόνου.
Ο ιατρός θα εξετάσει το πυελικό έδαφος της άρρωστης. Θα εξετάσει δηλαδή εάν η ασθενής εμφανίζει πρόπτωση των ενδοκοιλιακών οργάνων από τον κόλπο και θα ζητήσει κατά την εξέταση από την ασθενή να συσπάσει τους μύες του πυελικού εδάφους και να βήξει. Αυτή η διαδικασία θα επαναληφθεί σε διάφορες θέσεις της αρρώστου και στόχο έχει να αναπαραγάγει την ακράτεια των ούρων και να ελέγξει την κατάσταση του πυελικού εδάφους.
Ο γιατρός θα ζητήσει εξέταση ούρων αναζητώντας την ύπαρξη λοίμωξης ή αίματος στα ούρα.
Μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί ένα υπερηχογράφημα της ουροδόχου κύστης ή ενδοσκοπικός έλεγχος αυτής μέσω κυστεοσκόπησης.
Ο γιατρός επίσης μπορεί να συστήσει την πραγματοποίηση ουροδυναμικού ελέγχου. Οι ενδείξεις του ουροδυναμικού ελέγχου θα πρέπει να εξηγούνται λεπτομερώς από τον γιατρό.
Κατά τον ουροδυναμικό έλεγχο τοποθετείται ένας λεπτός καθετήρας μέσα στην ουροδόχο κύστη και ένας λεπτός καθετήρας εντός του κόλπου ή του ορθού. Κατόπιν η ουροδόχος κύστη γεμίζεται με υγρό και μέσω ειδικού μηχανήματος μετράτε η πίεση εντός της κύστης κατά τη διάρκεια που αυτή γεμίζει με υγρό αλλά και κατά την ούρηση.

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: Μη φαρμακευτική, μη χειρουργική θεραπεία

Η ασθενής με ακράτεια ούρων μπορεί να λάβει ορισμένες προφυλάξεις ούτως ώστε ή να προστατευτεί από την ακράτεια ή ακόμα και να την βελτιώσει.
Πάνες ακράτειας.
Αλλαγή στο είδος καθώς και στην ποσότητα των υγρών που πίνει η ασθενής (π.χ. μείωση της λήψης καφέ).
Αλλαγή στον αριθμό των ουρήσεων. Ούρηση σε τακτά χρονικά διαστήματα ούτως ώστε να προλάβει η ασθενής να έχει αδειάσει την κύστη πριν επισυμβεί ακράτεια.
Προσπάθεια αναστολής της επιτακτικότητας (αναβολής της ούρησης) ούτως ώστε να προλαμβάνεται η επιτακτικού τύπου ακράτεια.
Απώλεια βάρους.
Εφαρμογή ασκήσεων ενίσχυσης του πυελικού εδάφους όπως οι ασκήσεις Kegel. Οι ασκήσεις αυτές χρησιμοποιούνται τόσο στην ακράτεια από προσπάθεια όσο και στην επιτακτικού τύπου ακράτεια. Συνίσταται η ασθενής να πραγματοποιεί 30 έως 50 συσπάσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας κάνοντας τρία έως πέντε διαφορετικά σετ μέσα στην ημέρα. Ορισμένες ασθενείς δεν μπορούν να εφαρμόσουν καλά τις ασκήσεις αυτές και χρειάζονται ειδική εκπαίδευση είτε με τη βοήθεια εξειδικευμένων φυσιοθεραπευτών είτε μέσω βιοανάδρασης.
Τοποθέτηση κολπικών πεσσών.
Χρήση καθετήρων ουροδόχου κύστης (μόνιμη -σπάνια- ή διαλείπουσα χρήση).

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: Φαρμακευτική θεραπεία

Δεν υπάρχει ικανοποιητική φαρμακευτική θεραπεία για την ακράτεια από προσπάθεια. Στους ασθενείς αυτούς μπορεί να χρησιμοποιηθούν ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα όπως η ντουλοξετίνη. Επίσης όταν η ασθενής εμφανίζει υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις, πρόκειται να χειρουργηθεί διακολπικά για πρόπτωση οργάνου ή εμφανίζει ξηρότητα του κόλπου και δυσπαρευνία τότε, επί συνυπάρχουσας ακράτειας από προσπάθεια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί τοπικά κολπική κρέμα οιστρογόνων.
Αντίθετα, η επιτακτικού τύπου ακράτεια μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία με φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα τα οποία χρησιμοποιούνται περιλαμβάνουν ως επί το πλείστων τα αντιχολινεργικά φάρμακα και προσφάτως μία νέα κατηγορία φαρμάκων τους αναστολείς των β αδρενεργικών υποδοχέων της ουροδόχου κύστης.
Υπάρχουν διαφορετικού τύπου αντιχολινεργικά φάρμακα, τα οποία ο γιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει διαδοχικά μέχρι να βρει πιο ταιριάζει καλύτερα σε συγκεκριμένο ασθενή.
Τα φάρμακα αυτά δρουν συνήθως μέσα σε μία έως τέσσερις εβδομάδες.
Τα αντιχολινεργικά φάρμακα δεν πρέπει να λαμβάνονται σε ασθενείς με γλαύκωμα κλειστής γωνίας, επίσχεση ούρων ή σοβαρά στομαχικά προβλήματα.
Η λήψη αντιχολινεργικών φαρμάκων μπορεί να σχετίζεται με την εμφάνιση παρενεργειών όπως η ξηροστομία, η δυσκοιλιότητα, οι διαταραχές της όρασης, η ξηροφθαλμία, ο πονοκέφαλος και οι γαστρεντερικές διαταραχές.
Εάν η ασθενής εμφανίσει ξηροστομία μπορεί να λάβει στοματικά διαλείμματα τα οποία δεν περιέχουν αλκοόλη, ή ακόμα και ταμπλέτες ή τσίχλες οι οποίες δεν περιέχουν ζάχαρη.
Εάν η ασθενής εμφανίσει έντονη δυσκοιλιότητα τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσει καθαρτικά ή μαλακτικά των κοπράνων.

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: αντιχολινεργικά φάρμακα

Οξυβουτινίνη (2,5-5 mg) μια έως τρεις φορές την ημέρα.
Τολτεροδίνη ER (2-4 mg) μια φορά την ημέρα.
Δαριφενακίνη (7,5-15 mg) μια φορά την ημέρα.
Φεσοτεροδίνη (4-8 mg) μια φορά την ημέρα.
Τρόψιουμ (20 mg) δύο φορές την ημέρα.
Σολιφενακίνη (5-10 mg) μια φορά την ημέρα.
Μιραμπεγρόνη (25-50 mg) μια φορά την ημέρα (αναστολέας των β-υποδοχέων).

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: Χειρουργική θεραπεία Ακράτειας από Προσπάθεια

Η χειρουργική θεραπεία της ακράτειας από προσπάθεια στόχο έχει την ενίσχυση του πυελικού εδάφους ούτως ώστε να μπορέσει η ουρήθρα να συγκρατήσει τα ούρα.
Ενίσχυση της ουρήθρας με τοποθέτηση διογκωτικών ουσιών. Η τοποθέτηση ουσιών γύρω από την ουρήθρα μέσω κυστεοσκόπησης, οι οποίες διογκώνονται γύρω από αυτή και προκαλούν την σύγκληση της, φαίνεται ότι βοηθά ορισμένες ασθενείς με ήπια μορφή ακράτειας. Δυστυχώς το αποτέλεσμα αυτής της θεραπείας δεν διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και οι ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να την επαναλάβουν αρκετές φορές. Κίνδυνοι από την χρήση των ουσιών αυτών αφορούν την αιμορραγία, την λοίμωξη καθώς και την αδυναμία της αρρώστου να ουρήσει (η οποία είναι συνήθως προσωρινή).
Ταινίες στην μεσότητα της ουρήθρας (Τοποθέτηση ταινίας ακράτειας). Η τοποθέτηση ταινίας ακράτειας είναι ο πιο συχνός τρόπος αντιμετώπισης της ακράτειας από προσπάθεια.
Οι ταινίες αυτές αποτελούνται από συνθετικό υλικό - πλέγμα - το οποίο τοποθετείται κάτω από την ουρήθρα διαμέσου μιας μικρής τομής που πραγματοποιείται στον κόλπο της γυναίκας. Οι ταινίες αυτές περνούν μέσα από την πύελο της ασθενούς και εξέρχονται είτε στο εσωτερικό τμήμα των μηρών της είτε μέσω πάλι μιας μικρής τομής στο κατώτερο πρόσθιο κοιλιακό τοίχωμα. Με τον τρόπο αυτό οι ταινίες προσδίδουν υποστήριξη στην αδύναμη ουρήθρα της αρρώστου.
Η τοποθέτηση ταινίας πραγματοποιείται στο χειρουργείο και διαρκεί περίπου μισή ώρα.
Η ασθενής μπορεί να πάει στο σπίτι την ίδια ημέρα. Θα χρειαστεί να αποφεύγει την φυσική δραστηριότητα για μερικές εβδομάδες μέχρι το πλέγμα να καθηλωθεί σωστά στη θέση του.
Υπάρχουν ακόμα μικρότερες ταινίες που ονομάζονται μίνι ταινίες. Οι ταινίες αυτές θεωρείται ότι είναι λιγότερο τραυματικές από τις προηγούμενες και επιτρέπουν γρηγορότερη ανάρρωση με λιγότερη ενόχληση για τις ασθενείς. Σε μερικές γυναίκες οι μίνι ταινίες έχουν το ίδιο αποτέλεσμα με τις κανονικές ταινίες.
Εκτός από την αντιμετώπιση με συνθετικού τύπου ταινίες υπάρχουν και οι ταινίες από φυσιολογικό ομόλογο (δηλαδή της ίδιας της ασθενούς) ιστό (όπως για παράδειγμα ένα τμήμα από το κοιλιακό τοίχωμα που ονομάζεται αυτόλογη ταινία από τον ορθό κοιλιακό μυ).
Παλαιότερα πολύ διαδεδομένη ήταν η εφαρμογή της χειρουργικής ανάρτησης του αυχένα της ουροδόχου κύστης. Η τελευταία αποτελεί πιο επεμβατική μέθοδο από την τοποθέτηση ταινίας, με καλά όμως αποτελέσματα.

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: επιπλοκές από την τοποθέτηση ταινιών ακράτειας

Οι κίνδυνοι από την τοποθέτηση ταινίας ακράτειας περιλαμβάνουν την λοίμωξη, την αιμορραγία, και την αδυναμία ούρησης (η οποία αντιμετωπίζεται με την προσωρινή τοποθέτηση καθετήρα κύστης).
Επιπλέον επιπλοκές περιλαμβάνουν την διάβρωση του πλέγματος στην ουρήθρα, ή την διάβρωση του πλέγματος προς τον κόλπο.
Οι δύο τελευταίες επιπλοκές είναι σπάνιες αλλά απαιτούν εκ νέου χειρουργείο για την αντιμετώπιση τους.
Επιπρόσθετα μερικές ασθενείς εμφανίζουν πόνο στα πόδια ιδιαίτερα εάν η έξοδος της ταινίας βρίσκεται στους μύες του μηρού.
Μερικές ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν εκ νέου επιτακτικού τύπου ούρηση ή ακόμα και επιτακτικού τύπου ακράτεια.

Θεραπεία της ακράτειας ούρων: Χειρουργική θεραπεία της ακράτειας από επιτακτικότητα

Η ακράτεια των ούρων από επιτακτικότητα συνήθως δεν αντιμετωπίζεται χειρουργικά.
Παρόλα αυτά υπάρχουν ορισμένες δοκιμασίες ή χειρουργεία που μπορούν να βελτιώσουν την συμπτωματολογία.
Ο διαδερμικός ερεθισμός του περονιαίου νεύρου.
Η ενδοκυστική χορήγηση botox.
Η Νευροδιαμόρφωση των ιερών νεύρων.

Θεραπεία ακράτειας από επιτακτικότητα: Ερεθισμός του Περονιαίου νεύρου

Το περονιαίο νεύρο βρίσκεται στην περιοχή του αστραγάλου.
Ο διαδερμικός ερεθισμός του νεύρου αυτού με τη χρήση ηλεκτρικού ρεύματος μπορεί να οδηγήσει σε βελτίωση της επιτακτικότητας και της επιτακτικού τύπου ακράτειας.
Η διαδικασία αφορά τη χρήση ειδικής βελόνας και ενός ειδικού μηχανήματος για την χορηγία των κυμάτων ρεύματος.
Η διαδικασία διαρκεί περίπου 30 λεπτά την ημέρα, γίνεται μία φορά την εβδομάδα και επαναλαμβάνεται για αρκετές εβδομάδες.

Θεραπεία ακράτειας από επιτακτικότητα: Ενδοκυστική χορήγηση Botox

Η αλλαντική τοξίνη τύπου Α, το botox, όταν χορηγείται ενδοκυστικά μπορεί να βελτιώσει ορισμένες περιπτώσεις σοβαρού βαθμού ακράτειας από επιτακτικότητα.
Η θεραπεία αυτή ελαττώνει την ικανότητα του μυός της ουροδόχου κύστης να συσπάται φυσιολογικά.
Η θεραπεία χρησιμοποιείται συνήθως σε ασθενείς με γνωστά νευρολογικά νοσήματα όπως η πολλαπλή σκλήρυνση ή η κάκωση σπονδυλικής στήλης.
Η δράση της ενδοκυστικής χορήγησης botox είναι συνήθως προσωρινή γι’ αυτό και η θεραπεία χρειάζεται να επαναλαμβάνεται κάθε έξι έως εννέα μήνες.
Η τοξίνη ενίεται στο τοίχωμα της ουροδόχου κύστης διαμέσου μίας μικρής βελόνας η οποία τοποθετείται με τη χρήση του κυστεοσκοπίου.
Η διαδικασία πραγματοποιείται στο χειρουργείο.
Οι κυρίες επιπλοκές αφορούν την εμφάνιση λοίμωξης καθώς και την αδυναμία προς ούρηση μετά την χορήγηση botox. Εάν η ασθενής δεν μπορέσει να ουρήσει μετά τη θεραπεία τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσει διαλείποντες καθετηριασμούς για να αδειάσει την κύστη της.
Μετά από μερικές εβδομάδες η κύστη συνήθως επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, αφού έχει περάσει η δράση της έγχυσης.

Θεραπεία ακράτειας από επιτακτικότητα: Νευροδιαμόρφωση των Ιερών Νεύρων

Κατά την νευροδιαμόρφωση των ιερών νεύρων ο ερεθισμός με ηλεκτρικό ρεύμα των κατώτερων νεύρων της μέσης του αρρώστου οδηγεί σε βελτίωση της ακράτειας από επιτακτικότητα.
Συνήθως η θεραπεία αυτή εφαρμόζεται όταν οι προηγούμενες θεραπείες έχουν αποτύχει.
Η διαδικασία περιλαμβάνει την τοποθέτηση μίας βελόνας προσωρινά στη μέση του αρρώστου, η οποία συνδέεται με ειδική συσκευή ελέγχου που χορηγεί μικρές ποσότητες ηλεκτρικού ρεύματος.
Όταν ενεργοποιείται η προσωρινή αυτή συσκευή τότε η ανταπόκρισή της ασθενούς, δηλαδή η βελτίωση ή μη της επιτακτικού τύπου ακράτειας, παρακολουθείτε για μερικές εβδομάδες ούτως ώστε να αποφασίσει ο γιατρός εάν η θεραπεία αυτή είναι αποτελεσματική ή όχι.
Εάν η απόφαση είναι θετική, τότε τοποθετείται μόνιμη βελόνα και εμφυτεύεται μόνιμα η συσκευή εντός του σώματος του αρρώστου.
Η νευροδιαμόρφωση των ιερών νεύρων εφαρμόζεται σε ειδικά ουρολογικά κέντρα.

ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΑ...