Μετάβαση στην εφηβεία: τι πρέπει να γνωρίζουμε;

Πως είναι η φυσιολογική ήβη;

Η ήβη (εφηβεία) επέρχεται όταν το σώμα του παιδιού αλλάζει και μεταπίπτει στο σώμα ενός ενήλικα.
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από σημαντικές αλλαγές στην φυσική εικόνα αλλά την συναισθηματική και διανοητική κατάσταση των παιδιών.
Κατά την εφηβεία ξεκινά η σεξουαλική ωρίμανση των παιδιών καθώς και η ικανότητά τους για αναπαραγωγή ενώ στα κορίτσια η ικανότητά τους προς τεκνοποίηση.
Η φυσιολογική ήβη επέρχεται όταν οι ορμόνες του εγκεφάλου ευαισθητοποιούν τις ωοθήκες στα κορίτσια και τους όρχεις στα αγόρια.
Οι ωοθήκες παράγουν τις ορμόνες οιστρογόνα και προγεστερόνη και οι όρχεις την ανδρική ορμόνη τεστοστερόνη.

Πως είναι η ήβη στα κορίτσια;

Η ηλικία κατά την οποία ξεκινά η ήβη είναι μοναδική για κάθε παιδί.
Συνήθως τα κλινικά ευρήματα ξεκινούν γύρω από την ηλικία των 8-13 χρόνων.
Περίπου στην ηλικία των 15 ή 16 ετών το σώμα του κοριτσιού προσομοιάζει με το σώμα της ενήλικης γυναίκας.
Στα περισσότερα κορίτσια ξεκινάει η περίοδος τους περίπου δύο χρόνια από τη στιγμή που αρχίζει να μεγαλώνει το στήθος τους.
Κατά την έναρξη της ήβης παρατηρούνται τα ακόλουθα:

Το στήθος αρχίζει να αυξάνεται.
Αρχίζουν να μεγαλώνουν οι τρίχες του εφηβαίου και της μασχάλης.
Εμφανίζεται η πρώτη έμμηνος ρύση.
Οι θηλές του μαστού και η περιοχή γύρω από τις θηλές αρχίζουν και σκουραίνουν.
Οι γοφοί φαρδαίνουν και οι μηροί παχαίνουν.

Κατά μέσο όρο ένα κορίτσι εμφανίζει την πρώτη εμμηνορρυσία όταν είναι 12 ή 13 χρονών.
Πολλά κορίτσια αναπτύσσουν την έμμηνο ρύση νωρίς όταν είναι οκτώ ή εννιά χρονών.
Άλλα κορίτσια μπορεί να εμφανίσουν για πρώτη φορά έμμηνο ρύση κατά το μέσο της εφηβείας.
Τα κορίτσια γεννιούνται με όλα τους τα αυγά (ωάρια), τα οποία αποθηκεύονται στις ωοθήκες. Όταν ένα κορίτσι πλησιάζει στην εφηβεία ένα ωάριο ωριμάζει κάθε μήνα.
Το ωάριο κατόπιν αφήνει μία από τις δύο ωοθήκες (ωορρηξία).
Ο κύκλος αυτός ελέγχεται από τις ορμόνες του εγκεφάλου.
Κατά τη διάρκεια του κύκλου της ωορρηξίας, οι ωοθήκες απελευθερώνουν επίσης ορμόνες. Οι ορμόνες αυτές ευθύνονται για την αύξηση του μεγέθους του ενδοθηλίου της μήτρας που καλείται ενδομήτριο.
Γύρω από τη στιγμή της ωορρηξίας, η μήτρα είναι έτοιμη για μια πιθανή εγκυμοσύνη.
Εάν δεν επισυμβεί εγκυμοσύνη, η μήτρα διώχνει την περίσσεια του επιθηλίου η οποία αποπίπτει από τον κόλπο και αποτελεί την έμμηνο ρύση.

Πως είναι η ήβη στα αγόρια;

Τα περισσότερα αγόρια ξεκινούν να παρατηρούν αλλαγές στο σώμα τους όταν είναι περίπου εννέα έως 14 χρόνων.
Η αρχική αλλαγή είναι συνήθως η αύξηση του μεγέθους του οσχέου και των όρχεων.
Η αύξηση του μεγέθους του πέους ξεκινά συνήθως ένα χρόνο αργότερα.
Στην ηλικία των 13 αρχίζουν και εμφανίζονται οι τρίχες στο εφήβαιο. Καταρχήν αναπτύσσονται μακριές, μαλακές τρίχες. Οι τρίχες αυτές γίνονται σκουρότερες και πιο άγριες με την πάροδο του χρόνου.
Στην ηλικία των 14 ετών ο όρχης ξεκίνα να παράγει σπέρμα. Σπέρμα το οποίο αποτελείται από σπερματοκύτταρα και άλλα υγρά του σώματος μπορεί να απελευθερώνεται κατά τη διάρκεια μίας στύσης. Τα παιδιά μπορεί να έχουν σ ‘αυτή την ηλικία κανονική εκσπερμάτιση.
Στην ηλικία των 15 ετών οι τρίχες αρχίζουν να μεγαλώνουν κάτω από τις μασχάλες και στο πρόσωπο. Η φωνή των αγοριών σε αυτή την ηλικία μπορεί να αλλάξει και να γίνει βαθύτερη.

Τι συμβαίνει όταν καθυστερεί η εμφάνιση της ήβης;

Θεωρούμε ότι η εφηβεία καθυστερεί όταν οι ανωτέρω αλλαγές δεν συμβαίνουν στα κορίτσια έως την ηλικία των 13 και στα αγόρια έως την ηλικία των 14 χρόνων.
Μερικές φορές ορισμένα παιδιά καθυστερούν «φυσιολογικά» να μπουν στην εφηβεία.
Συνήθως τα παιδιά αυτά έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό δηλαδή κάποιος από τους γονείς τους εμφάνισε καθυστερημένη εφηβεία.
Σε μερικές περιπτώσεις η εφηβεία καθυστερεί «παθολογικά».
Συνήθεις αιτίες καθυστερημένης ήβης περιλαμβάνουν προβλήματα των ωοθηκών στα κορίτσια ή των όρχεων στα αγόρια ή των ορμονών που εκκρίνονται από τον εγκέφαλο και στα δύο φύλα.
Καταστάσεις κατά τις οποίες ο εγκέφαλος λειτουργεί κανονικά και οι ωοθήκες ή οι όρχεις δεν μπορούν να παράγουν τις αντίστοιχες ορμόνες περιλαμβάνουν:

Γενετικές ανωμαλίες.
Αυτοάνοσα νοσήματα.
Ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων.
Λοιμώξεις.
Τραύμα στις ωοθήκες ή στους όρχεις.
Γενετικές αιτίες (ακόμα και με φυσιολογικούς όρχεις ή ωοθήκες) κατά τις οποίες το σώμα δεν μπορεί να αντιδράσει στην επίδραση των ορμονών.

Καταστάσεις κατά τις οποίες ο εγκέφαλος δεν μπορεί να παράγει τις ορμόνες που απαιτούνται για την έναρξη της ήβης (ενώ οι ωοθήκες ή οι όρχεις δουλεύουν φυσιολογικά) περιλαμβάνουν:

Γενετικά προβλήματα.
Χρόνιες ασθένειες.
Ανωμαλίες του εγκεφάλου.

Ποιες εξετάσεις πρέπει να γίνουν;

Εξετάσεις αίματος και μέτρηση ορμονών για την ανάδειξη της αιτίας της καθυστερημένης εφηβείας.
Ακτινογραφίες των οστών για να καθοριστεί η ανάπτυξη τους σε σχέση με την εφηβεία.

Πρώιμη ήβη

Κατά την πρώιμη ήβη, οι αλλαγές της εφηβείας ξεκινούν νωρίς πριν από την ηλικία των οκτώ χρονών στα κορίτσια και πριν από την ηλικία των εννιά χρονών στα αγόρια.
Σπάνια η πρώιμη ήβη μπορεί να είναι μία φυσιολογική παραλλαγή.
Τις πιο πολλές φορές η πρώιμη ήβη αποτελεί σημάδι κάποιου οργανικού προβλήματος.
Κατά την πρώιμη ήβη η ανάπτυξη των οστών μπορεί να σταματήσει πρόωρα με αποτέλεσμα τα παιδιά να εμφανίσουν κοντό ανάστημα.
Επίσης κατά την πρώιμη ήβη είναι συχνά τα συναισθηματικά προβλήματα.
Τα σημεία της πρόωρης ήβης στα κορίτσια περιλαμβάνουν:

Την ανάπτυξη του στήθους.
Την έναρξη της εμμήνου ρύσεως.

Τα σημεία της πρώιμης ήβης στα αγόρια περιλαμβάνουν:

Την αύξηση του μεγέθους των όρχεων ή του πέους.
Την ανάπτυξη των τριχών του προσώπου και των γεννητικών οργάνων.
Τις αλλαγές της φωνής.

Ποια είναι τα αίτια της πρώιμης ήβης;

Η πρόωρη ήβη συνήθως οφείλεται στην πρώιμη και υπερβολική παραγωγή των σεξουαλικών ορμονών.
Η πηγή των ορμονών αυτών μπορεί να αφορά τον εγκέφαλο, τις ωοθήκες, ή τους όρχεις. Σπάνια οι ορμόνες αυτές μπορεί να παράγονται και από έναν όγκο.
Μερικές φορές η αιτία της πρώιμης ήβης δεν είναι γνωστή.
Επίσης η παχυσαρκία μπορεί να συνεισφέρει στην πρώιμη ωρίμανση της ανάπτυξης του σώματος.

Πως γίνεται η διάγνωση της πρώιμης ήβης;

Κλινική εξέταση.
Ακτινογραφία του χεριού και του καρπού για να καθοριστεί το επίπεδο ωρίμανσης των κέντρων ανάπτυξης.
Εξετάσεις αίματος για την μέτρηση των επιπέδων των ορμονών.
Υπερηχογράφημα των επινεφριδίων και των ωοθηκών ή των όρχεων.
Μαγνητική τομογραφία του σώματος ή του εγκεφάλου.
Δοκιμασία ορμονικής διέγερσης για να καθοριστεί το είδος της πρώιμης ήβης.

Πως γίνεται η θεραπεία της πρώιμης ήβης;

Η θεραπεία της πρώιμης ήβης εξαρτάται από την αιτία της και συνίσταται στην διόρθωση του προβλήματος.

ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΑ...