Ανεπάρκεια Τεστοστερόνης

Τι είναι η τεστοστερόνη;

Η τεστοστερόνη είναι η κύρια ορμόνη του άντρα.
Προϊούσης της ηλικίας η τεστοστερόνη μειώνεται στο σώμα μας (περίπου κατά 1% κάθε χρόνο).
Σε μερικούς άντρες η μείωση της τεστοστερόνης προκαλεί αλλαγές στο σώμα που μπορεί να επηρεάσουν την ποιότητα ζωής τους.
Περίπου το 25-45% των ανδρών ηλικίας 40-80 έχουν χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης.
Πολλοί άνδρες με έλλειψη τεστοστερόνης δεν θεραπεύονται σωστά.

Τι είναι το σύνδρομο έλλειψης της τεστοστερόνης;

Το σύνδρομο έλλειψης της τεστοστερόνης χαρακτηρίζεται από:

Χαμηλές συγκεντρώσεις τεστοστερόνης στο αίμα.
Εμφάνιση σημείων και συμπτωμάτων που σχετίζονται με την έλλειψη της τεστοστερόνης.

Το σύνδρομο είναι γνωστό και ως Ανδρόπαυση (κατά το εμμηνόπαυση), ανεπάρκεια ανδρογόνων στον γηράσκοντα άνδρα ή καθυστερημένης έναρξης υπογοναδισμός.
Το σύνδρομο μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και τη λειτουργία πολλών συστημάτων του οργανισμού.

Από που παράγεται η τεστοστερόνη;

Η τεστοστερόνη παράγεται από τους όρχεις (90%) και από τα επινεφρίδια (10%) του άνδρα.
Η παραγωγή της τεστοστερόνης από τους όρχεις ελέγχεται από τον εγκέφαλο του άνδρα.
Στο αίμα η τεστοστερόνη βρίσκεται συνδεδεμένη με πρωτεΐνες (98%) ή κυκλοφορεί ελεύθερη.
Το ελεύθερο κλάσμα της τεστοστερόνης είναι το ενεργό μέρος αυτής.

Γιατί ελαττώνεται η τεστοστερόνη με την πρόοδο της ηλικίας;

Καθώς αυξάνεται η ηλικία του άνδρα:

Ελαττώνεται η ικανότητα του εγκεφάλου να στέλνει μηνύματα στους όρχεις για να παράξουν τεστοστερόνη.
Ελαττώνεται ο αριθμός των κυττάρων στους όρχεις (τα οποία είναι υπεύθυνα για την παραγωγή της τεστοστερόνης).
Ελαττώνονται τα επίπεδα της ελεύθερης τεστοστερόνης στο αίμα του άνδρα.
Αυξάνεται η αποδόμηση της τεστοστερόνης.
Τα όργανα στόχοι της τεστοστερόνης χάνουν την ευαισθησία τους σε αυτή.

Πως τίθεται η διάγνωση του συνδρόμου έλλειψης της τεστοστερόνης;

Κλινικό ιστορικό
Κλινική εξέταση
Εργαστηριακός έλεγχος

Διάγνωση: Ιστορικό

Συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων όπως το ερωτηματολόγιο ADAM (androgen deficiency in the aging male):

Έχετε μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας (libido) (ναι/όχι);
Έχετε απώλεια της ενέργεια σας;
Έχετε απώλεια της δύναμή σας και/ή της διάρκειας σας;
Έχετε μείωση της ευχαρίστησης για την ζωή;
Είστε λυπημένος;
Είστε γκρινιάρης;
Είναι η στύση σας λιγότερο σκληρή;
Έχει μειωθεί η ικανότητα σας σε διάφορα σπορ;
Νιώθετε νυσταγμένος γρήγορα μετά το δείπνο;
Έχει πέσει η απόδοση στη δουλειά σας;

Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να σας ρωτήσει για:

Ελαττωμένη ερωτική επιθυμία και διάθεση
Στυτική δυσλειτουργία
Απώλεια ενέργειας
Αυξημένη κόπωση ή υπνηλία
Έλλειψη ανεύρεσης κινήτρων
Ευερεθιστότητα
Ελαττωμένη διάθεση
Διαταραχές του ύπνου
Εξάψεις
Μειωμένη μυϊκή μάζα
Αύξηση του σωματικού βάρους ή του λίπους του σώματος
Ελάττωση της οστικής πυκνότητας

Διάγνωση: Κλινική εξέταση

Ο γιατρός θα πρέπει να εξετάσει όλα τα όργανα στόχους της τεστοστερόνης:

Όρχεις: μέγεθος, στιβαρότητα, θέση.
Μήκος του πέους.
Μέγεθος και σύσταση του προστάτη (δακτυλική εξέταση).
Δευτερεύοντα χαρακτηριστικά του φύλου: τρίχες προσώπου και σώματος, αλλαγές κατά την εφηβεία.
Μαστός: γυναικομαστία
Κατανομή του βάρους και του λίπους στο σώμα.
Δομή και λειτουργία των μυών και των οστών.

Διάγνωση: Εργαστηριακός έλεγχος

Εξέταση αίματος και μέτρηση των επιπέδων τεστοστερόνης σε αυτό (ολικής, ελεύθερης και δεσμευμένης).
Η μέτρηση της τεστοστερόνης στο αίμα πρέπει να γίνεται κατά τις πρωινές ώρες καθώς τα επίπεδα στο αίμα είναι μεγαλύτερα μεταξύ 8 και 11 το πρωί.
Εξέταση αίματος για έλεγχο ορμονών που παράγονται στον εγκέφαλο (υπόφυση: LH, FSH, TSH, προλακτίνη).
Εξέταση αίματος και μέτρηση του ειδικού προστατικού αντιγόνου (PSA).

Διάγνωση: Διαγνωστικός αλγόριθμος

Χρήση του ερωτηματολογίου, λήψη ιστορικού, κλινική εξέταση, μέτρηση τεστοστερόνης.
Εάν τα ευρήματα είναι φυσιολογικά τότε συνιστάται ο περιοδικός επανέλεγχος του άνδρα
Εάν τα ευρήματα είναι οριακά συνιστάται η επανάληψη των εργαστηριακών μετρήσεων που εάν είναι φυσιολογικά συνιστάται περιοδικός επανέλεγχος του άνδρα, ενώ εάν είναι παθολογικά επιβεβαιώνεται η διάγνωση και ο ασθενής θα πρέπει να λάβει θεραπεία.
Εάν τα ευρήματα είναι παθολογικά τότε επιβεβαιώνεται η διάγνωση και ο ασθενής πρέπει να λάβει θεραπεία.

Νοσήματα που συνδυάζονται με χαμηλή τεστοστερόνη

Σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ
Μεταβολικό σύνδρομο
Νόσος της ανοσοανεπάρκειας του ανθρώπου (HIV)
Χρήση οπιοειδών (ως αναλγησία), γλυκοκορτικοειδών ή κετοκοναζόλης
Οστεοπόρωση
Σοβαρή νεφρολογική νόσος
Χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια
Στειρότητα
Όγκοι/τραύμα/ακτινοβολία του εγκεφάλου.
Χρήση ναρκωτικών
Νόσοι του ήπατος

Ποια είναι τα οφέλη της χορήγησης τεστοστερόνης;

Η λήψη της τεστοστερόνης θα οδηγήσει σε:

Βελτίωση της σεξουαλικής επιθυμίας, διέγερσης και κινήτρων.
Βελτίωση της ενέργειας του ασθενούς.
Βελτίωση της διάθεσης και της αίσθησης καλοζωίας.
Αύξηση της μυϊκής μάζας και δύναμης.
Μείωση της εναπόθεσης λίπους στο σώμα.
Αύξηση της εγρήγορσης και των γνωστικών λειτουργιών του αρρώστου.
Αύξηση της οστικής πυκνότητας.
Καλύτερο έλεγχο των επιπέδων σακχάρου και χοληστερόλης στο αίμα.
Μείωση των καρδιαγγειακών συμβάντων.
Βελτίωση της αρτηριακής πίεσης του αρρώστου.

Θεραπεία υποκατάστασης της τεστοστερόνης

Η θεραπεία του συνδρόμου έλλειψης της τεστοστερόνης είναι η λήψη τεστοστερόνης
Η μέθοδος αναπλήρωσης της τεστοστερόνης εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα, την ασφάλεια, την αποτελεσματικότητα, τις ανεπιθύμητες ενέργειες, και την επιθυμία του αρρώστου και του ιατρού.
Υπάρχουν διάφορα σκευάσματα τεστοστερόνης:
Πηκτή (γέλη) τεστοστερόνης (Androgel, Testim, Axiron): Τοποθετείται καθημερινά στο δέρμα του αρρώστου. Επαλείφεται όπως μια λοσιόν στο άνω τριτημόριο των χεριών, και στους ώμους του αρρώστου κάθε πρωί μετά το μπάνιο.
Έμπλαστρο (patch) τεστοστερόνης (Androderm): όπως και με την γέλη τεστοστερόνης το έμπλαστρο τοποθετείται στο δέρμα του αρρώστου μία φορά την ημέρα κάθε μέρα. Η τεστοστερόνη απελευθερώνεται διαμέσου του δέρματος και απορροφάται στο αίμα του αρρώστου.
Ενέσεις τεστοστερόνης (Depo-testosterone, Delatestryl): Η τεστοστερόνη μπορεί να απορροφηθεί στο αίμα του αρρώστου μετά από μία ένεση η οποία πραγματοποιείται σε έναν μεγάλο μυ όπως για παράδειγμα τον ώμο, τον μηρό ή τον γλουτό. Η μέθοδος αυτή είναι λιγότερο ακριβή αλλά απαιτεί την παρουσία γιατρού ή νοσοκόμου για την χορήγηση της ένεσης κάθε τρεις εβδομάδες.
Από του στόματος δισκία τεστοστερόνης (Andriol): Υπάρχουν στο εμπόριο δισκία ή ταμπλέτες τεστοστερόνης τα οποία λαμβάνει ο άρρωστος από το στόμα κάθε μέρα.

Παρενέργειες της θεραπείας υποκατάστασης της τεστοστερόνης

Η θεραπεία αποκατάστασης της τεστοστερόνης είναι αποτελεσματική και ασφαλής.
Οι ασθενείς με γνωστό ιστορικό καρκίνου του προστάτη ή του μαστού (πιο σπάνιος στους άνδρες) δεν πρέπει να λαμβάνουν τεστοστερόνη.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες εξαρτώνται και από την οδό χορήγησης της τεστοστερόνης.
Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν:

Ερεθισμό και εξανθήματα του δέρματος.
Διαταραχές στις εξετάσεις του αίματος.
Ακμή ή λιπαρότητα του δέρματος.
Πονοκέφαλο
Ανάπτυξη του στήθους.
Απώλεια των τριχών.
Διαταραχές του ύπνου.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίζονται σε ένα ποσοστό μικρότερο του 5% των ασθενών που λαμβάνουν τεστοστερόνη.
Δυνητικά σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν:
Την αυξημένη παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων στο αίμα που μπορεί να οδηγεί σε διαταραχές του αίματος.
Διαταραχές του προστάτη.
Διαταραχές του ήπατος.
Υπέρταση.
Διαταραχές του μεταβολισμού της χοληστερόλης.
Ελάττωση της παραγωγής του σπέρματος και υπογονιμότητα.
Κατακράτηση υγρών.
Επιδείνωση του συνδρόμου του ύπνου άπνοιας και της καρδιακής ανεπάρκειας.
Οι ανεπιθύμητες ενέργειες από την λήψη τεστοστερόνης μπορεί να μειωθούν ή να εξαφανιστούν με τροποποίηση της δόσης που λαμβάνει ο ασθενής, με αλλαγή σκευάσματος ή με διακοπή της θεραπείας.

Ποια είναι η επίπτωση της χορήγησης τεστοστερόνης στην φυσιολογία του προστάτη;

Η λήψη τεστοστερόνης δεν επηρεάζει το μέγεθος του προστάτη και την εμφάνιση ή μη διαταραχών της ούρησης.
Η λήψη τεστοστερόνης, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύαμε παλαιότερα, δεν αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη σε άντρες οι οποίοι είναι κατά τ’ άλλα υγιείς.
Οι άνδρες ηλικίας πάνω από τα 50 έτη που λαμβάνουν τεστοστερόνη θα πρέπει να παρακολουθούνται μία φορά το χρόνο με δακτυλική εξέταση και μέτρηση του ειδικού προστατικού αντίγονου(PSA).

Παρακολούθηση

Μετά την έναρξη της θεραπείας υποκατάστασης με τεστοστερόνη ο ασθενής θα πρέπει να παρακολουθείτε κάθε τρεις μήνες.
Η παρακολούθηση περιλαμβάνει τον έλεγχο βελτίωσης των συμπτωμάτων του αρρώστου, την εμφάνιση τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών, την μέτρηση των επιπέδων της τεστοστερόνης στο αίμα, καθώς και τον έλεγχο του προστάτη με δακτυλική εξέταση και μέτρηση του PSA.
Εάν τα συμπτώματα από την έλλειψη της τεστοστερόνης βελτιωθούν ενώ παράλληλα και τα επίπεδα της τεστοστερόνης στο αίμα αυξηθούν η παρακολούθηση του αρρώστου μπορεί να γίνεται κάθε έξι με 12 μήνες.
Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοήσει ότι η θεραπεία με τεστοστερόνη είναι για το υπόλοιπο της ζωής του όπως επίσης και η παρακολούθηση από τον θεράποντα ιατρό.

Τι πρέπει να θυμάται ο ασθενής;

Το σύνδρομο της ανεπάρκειας της τεστοστερόνης είναι συχνή πάθηση και μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την συνολική υγεία, την σεξουαλική λειτουργία, και την ποιότητα ζωής του αρρώστου.
Χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα συνδυάζονται με σοβαρά ιατρικά προβλήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία και το μεταβολικό σύνδρομο.
Η θεραπεία υποκατάστασης με την χορήγηση τεστοστερόνης ενδείκνυται για τους άντρες που έχουν συμπτώματα και σημεία από την έλλειψη της τεστοστερόνης καθώς και χαμηλά επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα. Οι άνδρες αυτοί πρέπει να παρακολουθούνται από το γιατρό τους για την έγκαιρη διάγνωση τυχόν ανάπτυξης ανεπιθύμητων ενεργειών.
Τα συμπληρώματα της τεστοστερόνης βελτιώνουν την υγεία και την ποιότητα ζωής των ασθενών που πάσχουν από το σύνδρομο έλλειψης τεστοστερόνης.

ΑΛΛΑ ΑΡΘΡΑ...