Τι είναι το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA);
- Το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA) είναι μια πρωτεΐνη η οποία εκκρίνεται από τον προστάτη και κυκλοφορεί και στο αίμα του φυσιολογικού ανθρώπου.
- Το PSA είναι χαρακτηριστικό του οργάνου (δηλαδή παράγεται μόνο από τον προστάτη) αλλά δεν χαρακτηρίζει την πάθηση του οργάνου. Αυτό σημαίνει ότι πολλές παθήσεις και καταστάσεις του προστάτη μπορεί να συνοδεύονται με αύξηση των τιμών του PSA.
- Τέτοιες καταστάσεις περιλαμβάνουν την εκσπερμάτιση, την δακτυλική εξέταση, την φλεγμονή ή τη λοίμωξη του προστάτη, την καλοήθη υπερπλασία του προστάτη, τον καρκίνο του προστάτη και πολλές άλλες.
- Επίσης για κάποιο άγνωστο λόγο μερικοί ασθενείς μπορεί να εμφανίζουν υψηλότερες «φυσιολογικές» τιμές PSA από ότι άλλοι ασθενείς.
- Δεν υπάρχουν λοιπόν αληθινά φυσιολογικές τιμές του PSA με άλλα λόγια δεν υπάρχει τιμή του PSA κάτω από την οποία να εξασφαλίσουμε ότι ο ασθενής δεν έχει καρκίνο του προστάτη.
Ποια είναι τα αρνητικά που μπορεί να προκύψουν από τη μέτρηση του PSA;
- Η ανησυχία από την γενικευμένη μέτρηση της τιμής του PSA σε όλο τον πληθυσμό είναι ότι αρκετοί άνδρες θα υποβληθούν σε βιοψία προστάτη, και θα εκτεθούν στις επιπλοκές της, χωρίς να την χρειάζονται.
- Αρκετοί από τους ασθενείς αυτούς θα διαγνωστούν με καρκίνο του προστάτη ο οποίος δεν θα χρήζει καμίας αντιμετώπισης καθώς δεν θα είναι επικίνδυνος για τη ζωή του αρρώστου (υπερδιάγνωση).
- Οι ασθενείς αγχώνονται και επηρεάζεται η ποιότητα της ζωής τους.
- Αρκετοί από αυτούς τους ασθενείς θα οδηγηθούν σε θεραπεία χωρίς να την χρειάζονται πραγματικά (υπερθεραπεία).
Τελικά να μετρήσω το PSA μου ή όχι;
- Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εποχή μετά την ανακάλυψη του PSA σχετίστηκε με μείωση των θανάτων από καρκίνο του προστάτη.
- Το σημαντικό είναι να κρίνουμε ποια είναι η καταλληλότερη στιγμή και οι καταλληλότεροι άρρωστοι για να το μετρήσουμε.
- Τέτοιοι υποψήφιοι είναι οι ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 50 ετών με προσδόκιμο επιβίωσης πάνω από τα δέκα χρόνια (δηλαδή έχουν καλή υγεία και προβλέπεται ότι θα ζήσουν τουλάχιστον για 10 χρόνια).
- Επίσης ασθενείς ηλικίας μεγαλύτερης των 40 ετών με καλό προσδόκιμο επιβίωσης και με θετικό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του προστάτη πρέπει να ελέγχονται (άρα σε νεαρότερη ηλικία από τους υπόλοιπους).
- Ο ιατρός θα πρέπει να εξηγήσει λεπτομερειακά στον άρρωστο τα υπέρ και τα κατά του πληθυσμιακού ελέγχου (της μέτρησης του PSA σε όλο τον πληθυσμό και επομένως και στον ίδιο τον άρρωστο). Θα πρέπει να του εξηγήσει τι συνεπάγεται η μέτρηση του PSA η οποία θα οδηγήσει πιθανά σε βιοψία του προστάτη και θεραπεία ενός ανευρεθέντος καρκίνου. Εάν ο ασθενής δεν θέλει να υποβληθεί στα ανωτέρω δεν έχει και νόημα να μετρήσει το PSA του.
- Ο ιατρός θα πρέπει να αξιολογεί τον κάθε άρρωστο ξεχωριστά, να λαμβάνει υπόψη του τις μεταβολές του PSA στην πορεία του χρόνου πριν προτείνει περεταίρω διαγνωστικό έλεγχο και θεραπεία.
- Το PSA αποτελεί εξαιρετικό δείκτη παρακολούθησης του αρρώστου που έχει υποβληθεί σε θεραπεία για καρκίνο του προστάτη.